SERBEST RADİKALLERSerbest radikaller için birçok tanım yapılmasına rağmen otoritelerin üzerinde birleştiği tanım; bir serbest radikalin moleküler ya da atomik yörüngesinde bulunan ve genelde
çok reaktif olan çiftleşmemiş elektron bulunduran bir kimyasal ürün olduğu şeklindedir . Atomlardaki elektronlar yörünge olarak bilinen boşluklarda hareket
ederler. Her yörüngede birbirine zıt yönde hareket eden
en fazla iki elektron bulunur. Bir serbest radikal 3 yolla ortaya çıkabilir :
1. Kovalent bağ taşıyan normal bir molekülün homolitik yıkımı sonucu oluşurlar (Bölünme sonrası her bir parçada ortak elektronlardan biri kalır). X : Y X . + Y . 2. Normal bir molekülden tek bir elektronun kaybı ya da bir molekülün heterolitik olarak bölünmesi ile oluşurlar. Heterolitik bölünmede kovalent bağı oluşturan her iki elektron, atomlardan birisinde kalır. X : Y X – + Y + 3. Normal bir moleküle tek bir elektronun eklenmesi ile
oluşurlar. A + e – A . (+,-) Serbest radikaller, pozitif yüklü, negatif yüklü ya da
nötral olabilirler. Biyolojik sistemlerde en fazla elektron transferi ile oluşurlar .
Her ne kadar serbest radikal reaksiyonları, bağışıklık sistemi hücrelerinden nötrofil, makrofaj gibi hücrelerin savunma mekanizması için gerekli olsa da, serbest radikallerin
fazla üretimi doku hasarı ve hücre ölümü ile sonuçlanmaktadır.
Serbest radikaller hücrelerin lipid, protein, DNA, karbohidratlar gibi tüm önemli bileşiklerine etki ederler ve de yapılarının bozulmalarına neden olurlar. Biyolojik sistemlerdeki reaktif oksijen türleri (ROS), süperoksit anyonu(2O2.-), hidroksil radikali (HO.), nitrik oksit (NO.),peroksil radikali (ROO.), ve radikal olmayan hidrojen peroksit (H2O2) gibi serbest radikaller oksidatif stresin en önemli nedenlerinden birini oluştururlar .
Serbest radikal zincir reaksiyonları genellikle, moleküllerden H.’nın uzaklaştırılmasıyla başlar. Lipid peroksidasyonu serbest radikal zincir reaksiyonu için iyi bir örnektir
(doymamış yağ asitlerinin hücre membranlarında ve lipoproteinlerdeki oksidasyonu). Bu reaksiyonun özellikle aterosklerozun gelişiminde çok önemli olduğu araştırıcıların savları arasında bulunmaktadır .
Mitokondriyal elektron transport zincirinde oksijenin tamamlanmamış redüksiyonu, sigara içimi, radyasyon gibi çeşitli faktörler oksidatif strese neden olabilirler
Linkback: http://www.gencveteriner.com/index.php?PHPSESSID=1d5462d8c32804c2a427ea6fb8a79a2e&topic=4276.0