NOSEMA HASTALIĞI Nosema hastalığı, Nosema apis isminde ki hücre içi bir parazit tarafından meydana getirilen ergin arı hastalıklarından olup tüm arı hastalıkları içinde en yaygın olanlarından birisidir. Arıların sindirim sisteminde bozukluk yaparak verim düşüklüğüne yol açarak ekonomik kayıplara neden olur. Bu hastalık arı ölümleri de yapmaktadır. Rutubetli yerlerde ve mevsimlerde nosemosis'in görülme ihtimali daha fazladır. Hastalıkla genellikle yavruların çoğaldığı ilkbahar mevsiminde görülmektedir. Yaz mevsiminde ise görülme oranı azalmaktadır.
Parazit sporları bal, polen, su ile arı tarafından alındığında bağırsak hücrelerine girer. Hızla çoğalarak girdikleri hücreyi patlatırlar. Parazit başka bağırsak hücrelerine girerek çoğalarak çok sayıda hücreye zarar verir. Sonuç olarak bal arısı aldığı gıdadan faydalanamaz hale gelir.
Parazit soğuğa oldukça dirençli, sıcak ve kuraklığa karşı son derece duyarlıdır. Spor, arı dışkısında 2 yıl, balda ve ölü arıda 1 yıl, toprak da 44–71 gün canlı kalabilmektedir
Hastalığın bulaşmasında, ergin arıların dışkıları, kendileri, sular, hastalıktan ölen arılar, bulaşık bal, nektar, polenler, yabani arılar, kovan içine girip çıkan karınca ve diğer böcekler, kovan temizliğinde kullanılan arıcılık malzemeleri, bulaşık petek ve çerçeveler önemlidir. İşçi arı, erkek arı ve ana arı hastalığa yakalanabilir. Arı larva ve pupaları hastalığa yakalanmazlar. Bazı arı kolonileri parazit olsa dahi hastalanmayabilir.
Anasız kalma, yetersiz beslenme, polen ve nektar kaynaklarının yetersiz kalması, kalitesiz balla beslenme, hasta ana arının az yumurtlaması, kolonide varroa olması hastalığın şiddetini artırır.
Hastalık çevre şartlarına bağlı olarak hafif ya da şiddetli seyreder. Nosema hastalığı şiddetli olduğunda %100 ölüm yapabilir. Uzun süren şekli ise %10–30 meydana getirir.
Nosema hastalığının hızlı seyreden şekli, bahar aylarında görülür. Her yıl görülmeyebilir. Peteklerde ishalden kaynaklanan kahverengi lekeler, kovan içi ve dışında kahverengi lekeler fark edilir. Bunlar ince kalın lekeler tarzındadır. Bu tip lekeler, gıda ve çevreye bağlı olarak şekillenen arının dizanteri haliyle karıştırılabilir. Hasta arıların karınları şişkindir. Kovan önünde sürünürler, uçamazlar ve kanatları iki yana açık vaziyettedir.
İğneleme refleksi yoktur. Arıların yaşam süreleri kısalır. Felç olan arılar ölürler. Arılar dışkılarını uzağa yapacak kadar bekleyemediklerinde kovan içine, üzerine ve giriş kısmına bırakırlar. Hastalığın uzun sürmesi halinde kovanda genç arı sayısı artmasına karşın ergin arı sayısında azalma vardır. Bundan dolayı tarlacık gibi hizmetlerde aksamalar görülür. Kovanda yalancı ana problemi çıkabilir. Ana arının yumurta kalitesi azalır.
TedaviFumagillin içeren ilaçlar kullanılmaktadır. İlkbahar döneminde 1 hacim su + 1 hacim şeker olarak hazırlanan şuruba ortalama olarak litresine 20–25 mg fumagillin katılır. İlacın etkinliğini kaybetmemesi için su kaynatılıp, ocaktan indirildikten sonra şeker katılmalı, ılındıktan sonra ilaç konularak eritilir. 1 kapak dolusu ilaç 5 litreye kadar ya da 3,8 litreye 4,5 gr ( 1 çay kaşığı dolusu )hazırlanan şurup 1 kez verilmesi yeterlidir. Uçamayan arılar olursa 2 hafta sonra tekrarlanır.
KorunmaHastalıktan korunmak için koloniler güçlü tutulmalı, polen ve nektar kaynaklarına zamanında gitmeli, anasız, yaşlı ya da verimsiz ana arılarla çalışmamalıdır. İlkbahar ve sonbahar bakım ve ilaçlamaları düzenli yapılmalıdır. Hastalıklı arı aileleri pürmüzle yakılmış ya da kimyasal ilaçlarla dezenfekte edilmiş kovanlara aktarılmalıdır. Zayıf ve anasız koloniler birleştirilirken hasta olmamalarına dikkat edilmelidir. Kovanlar yerden 30–35 cm yüksekliğe konulmalı, havalandırmanın kolay olması için kovan hafif öne doğru meyilli olmalıdır.
Linkback: http://www.gencveteriner.com/index.php?PHPSESSID=bab4bdb4e247301b9bd54a799a43b787&topic=3653.0