Organizma / ZehiriBu organizma sıcakkanlı hayvanları ve kanatlıları enfekte edebilen zorunlu intrasellüler protozoa bir parazittir. Bu enfeksiyon sağlıklı erişkinlerde asemptomatik formdan fötusun ölümüyle düşüklere kadar değişen sonuçlara neden olabilir.
Bu organizma birçok evrede çok komplike bir hayat siklusuna sahiptir.
İnfekte kediler daha sonra doğada spor forma dönüşebilen yumurtaları dışkıyla çıkaran tek hayvan türüdür. Bunlar insanlar tarafından yutulabilir ve açığa çıkan sporozoitler vücuda girerler. Sporozoitten şekillenen istilacı taşizoitler daha sonra vücut dokularını istila ederler (invazyona neden olurlar).
Aksi takdirde, insanlar gibi aynı yolla enfekte olan et hayvanları kaslarında sonunda (çok sayıda brodizoit içeren) kistler üretir. Eğer bunlar insanlar tarafından yenirse, mide sıvısı kistleri eritir ve taşizoide dönüşen bradizoitler açığa çıkar ve enfeksiyona neden olur.
Gelişim ve kontrolGelişim: Organizma uygun konakçı dışında çevrede ve gıdalarda gelişmez.
Hayatta kalış: Dinlenme formunda (spor) veya ositler duyarlı konakçı dışında hayatta kalabilir.
Isı: 4–37 oC arasında dışkıda veya suda bulunan ositle 400 güne kadar enfekte edebilme özelliğini korur.
Spor formundaki ositle (yumurta) -21 oC’de bir dereceye kadar ölürken, yumurtalar (ositler) 1–7 gün içinde bu derecede ölürler.
Su aktivitesi: spor haldeki ositler kuruma ile tedrici olarak inaktive olurlar.
Kistleşmiş T. Gondii %8 NaCl çözeltisinde 4 gün yaşamıştır.
İnaktivasyonIsı: Domuz etindeki kistler 49 oC’de 336 sn, 55 ‘de 44 sn ve 61 oC 6 sn öldürüldü.
Koyun etinde kistlerin inaktivasyonu 65 oC’de mikrodalgada ısıtma değişken sonuçlar vermiştir.
Bradizoitler için D zamanları 49 oC’de 53,5 dk, 55 oC’de 5,8 dk, 61 oC’de 3,8 dk ve 67 oC’de 3,6 dk olarak bildirilmiştir.
80 oC’de birkaç dk süreyle pişirilen etler organizmayı içermez.
A2 pişirilen etler organizmanın yok edilmesi için gerekli yüksek ısıya ulaşmaz.
Kist içeren domuz ve koyun etleri -9,4 oC ve daha düşük derecelerde kistler inaktive edilir.
Koruyucular: Organizma et ürünleri de kullanılan küv (ilaç) ajanlarına karşı duyarlı olduğu düşünülmektedir.
Temizlik ve dezenfektan maddeler: (Bu ürünler üreticilerin önerilerine göre kullanılmalıdır.)
%28 amonyağa 10 dk, %5 amonyağa 30 dk, %10 amonyağa 10 dk, iyot’a (%7 I2 + %5 KI) 30 dk veya %1–10 formaldehite 24 saat maruz kalan ositler yok olur.
(N.B Bu bölümde olmayan temizlik ve dezenfektan ürünlerinin etkili olmadığı anlamına gelmez.)
Radyasyon: Taşizoitlerin 70 j m-2 ultra viyole ışığına maruz kalması organizmanın infeksiyoz etkinin organizmadan ari olmasını garanti eder.
Hastalık
İnkubasyon: 3 ile 20 gün
Semptomlar: A semptomatik olabilir. Semptomlar şişmiş lenf yumruları, kızarıklık, keyifsizlik, ateş ve grip benzeri semptomları içerebilir. Hastalık genellikle kendi kendini sınırlar.
Kongenital enfeksiyonlarda; hastalık yeni doğan çocuk veya çocukluğun ileriki veya erişkin evrede olur. Çocukların %10-13’de görme bozuklu yaparken, %5-10’da ölüm, %8-10’da da beyin veya göz lezyonlarına yol açar. Hastalığın subklinik şekli ile doğanların yaklaşık tümünde daha sonra semptomlar gelişir.
Diğer immunolojik olarak problemler kişilerde, hastalık inceki subklinik hastalığın aktivasyonun bir sonucu gibi görülür. AIDS hastalıkları bir çok değişik semptom yaşarlar.
Şart (Koşul): Toxoplasmozis
Risk gruplarında: Eğer enfeksiyona gebelikte yakalanılırsa enfeksiyon fötüse geçebilir. Bu olasılık gebeliğin son 1/3’lük döneminde artar, gebeliğin ilk döneminde %17, ikinci döneminde %24 ve son döneminde %62’dir. Hastalığın şiddeti ne kadar çoksa enfeksiyonda okadar erken şekillenir.
Kongenital toksoplasmosis Melborn’da her 1000 doğumda 2-2,5 olarak tahmin edilmekte fakat diğer Avustralya çalışmalarında bu oranın %10 kadar kaydedilmektedir.
İmmunolojik olarak problemle insanlar daha fazla enfeksiyon riski altındadır. Sorun pozitif AIDS hastalarının %30’da toxoplasmik ensefalit gelişir.
Uzun süreli etki: Aksi takdirde sağlıklı kişilerde bile nadir durumlarda hastalık ölüme yol açabilir.
Görme bozukluğu ve beyin hasarı enfeksiyonu izleyebilir.
Doz: Tesis edilmemiş ancak büyük olasılıkla 10,000 organizmadan daha az.
Tedavi: Sulfadiyazin ve primetamin kombine olarak kullanılabilir ancak gebelerde kullanılmaz.
Kaynaklar
Human: İnsandan insana geçiş henüz tanımlanmamıştır fakat subklinik insan enfeksiyonları kronik olabilir ve eğer immun sistem zayıflarda tekrar aktive olabilir.
Hayvan: Et sığırlarının toxoplasmanın epidemiyolojisindeki önemi net değildir ve domuzlar enfeksiyonun daha önemli kaynağını oluşturmaktadır. Domuz yavruları toxoplasmadan ölebilir ancak enfekte erişkin domuzlar semptom göstermezler. Koyun ve keçiler enfekte olabilirler ve ana klinik etki aborttur.
Diğer enfekte olabilen hayvanlar kuşlar , atlar, oyun hayvanları (geyik gibi), fare, rat, marsipüyals ve köpeklerdir.
Kediler dışkılarıyla asitleri atan tek hayvan türleridir ve dışkıya konan sinek gibi hayvanlar organizmayı limanlık (taşıyıcılık) ederler.
Gıda: Toxoplasma kisti içen etler insan toxoplasma kaynağı olabilirler. Enfekte sığır eti ve sütü önemli olarak algılanmaz fakat iyi pişirilmemiş domuz eti önemli kaynaktır. Koyun ve keçi eti de insanlar için potansiyel enfeksiyon kaynağıdır. Keçi sütü de insanlar için enfeksiyon kaynağı olabilir. Tavuk eti yeterli derecede pişirilmemişse, enfeksiyon kaynağı olabilir.
Enfeksiyon kaynağı olabilecek diğer et kaynakları; tavşan, at ve av hayvanlarıdır.
Küme edilmiş 67 yenmey hazır domuz etinde 1 tanesinde rastlanmıştır.
Kontamine toprakla temasta bulunan gıdalar teorik olarak geçiş yolu olarak da hareket edebilir.
Çevre: enfekte olmuş suyu tüketilmesi ile enfekte olmak mümkündür ve buna atfedilmektedir. Kontaminasyon kaynağı kedi ailesinin üyeleri olarak düşürülmektedir.
Ositler topraktan izole edilmiştir. Toprak muhtemelen gömülmüş dışkı yoluyla kediden insana geçişte önemli bir aracı olabilir.
Geçiş yolu: Potansiyel olarak toprağa temas yoluyla, kontamine suyun alınımı, kedi dışkısı ile kontak yoluyla ve kontamine etlerin yenilmesi olabilir.
Salgınlar ve İnsidensleri
Kanguru eti: 12 vaka ve 1 kongenital vaka
Kontrol ölçütlerindeki yetersizlik: Az pişirilmiş et
Keçi sütü: 10 vaka, kontrol noktası başarısızlığı süt pastörize edilmemiş
Hamburgerler: 5 vaka, kontrol noktası başarısızlığı, yetersiz ısı uygulaması
Belediye suyu: 94 vaka kontrol nokta başarısızlığı, açık barajı organizmayı yok edecek kimyasal muamelerin yetersiz ve filtre sisteminin olmayışı.
Epidemiyoloji: Norveç’te yapılan bir çalışma çiğ et veya az pişirilmiş kuşbaşı et ürünleri, sebze ve meyve, koyun eti, domuz eti yeme, kedi pisliği bulunan boxlara temizleme ve mutfak bıçaklarını sık yıkamamak enfeksiyon için bağımsız risk faktörleri olarak belirlenmiştir.
Avrupalı gebe kadınlarda akut Toxoplasma enfeksiyonu için belirlenen risk faktörleri, koyun, sığır veya av hayvanı eti yeme (enfeksiyon kaynağının %30-63’ü), toprakla temas (%6–13), Avrupa, Amerika ve Kanada dışına seyahat kedilere temas risk faktörü değildir.
www.gencveteriner.comvethekim_01
Linkback: http://www.gencveteriner.com/index.php?PHPSESSID=f698c2478d4b13e2ae5fa6c8d2b967d6&topic=1249.0