Apoptozis nedir?

    Sıklıkla programlı hücre ölümüne eşdeğer olarak kabul edilen apoptozis, çok hücreli organizmaların genetik şifrelerinde bulunan “hücre intiharı” programlarının gelişimsel veya çevre- sel uyarımlarla et- kinleşmesi sonucu ortaya çıkan, gelişim ve farklılaşma sırasında organ yapısı ve işlevlerinin aktif de- ğişimini sağlayan fizyolojik hücre ölümü olarak tanımlanmaktadır.

Apoptozisin düzenlenme ve etki mekanizması:

    Evrim sürecinde, programlanmış hücre ölümünün insektlerden memelilerin evrimine kadar korun- muş olan genlerle ortak bir yolla düzenlendiği belirlenmiştir. Apoptozis, aktif enerji ge- rektiren bir süreçtir. Apoptozis sırasında çeşitli genlerin kodladığı bazı proteinler hücre içinde aktif veya inaktif hale gelirler. Bugüne kadar saptanmış en az 30 protein ve bir o kadar da apoptoziste olası rolü düşünü- len protein vardır.

    Apoptozisin saptanması:

    Apoptozisle ilgili çalışmalar hızla artmasına karşın apoptozisi saptamak ve değerlendirmek pek ko- lay olmamaktadır. Özellikle tek bir hücrede apoptozis olayı saatler içerisinde geliştiğinden apoptotik süreçteki hücreyi morfolojik olarak tanımak ve kantifiye etmek zordur. Genellikle çalışmaların güve- nirliliğini artırmak amacıyla farklı yöntemlerin birkaçının birlikte kul- lanılması önerilmektedir. Apop- totik hücredeki morfolojik değişiklikleri saptamak için ışık mikroskobu, “flow-cytometry” kullanılmaktadır.

Kardiyovasküler sistemde apoptozis:

    Apoptozis sıklıkla hücre siklusunda progresyon gösteren hücrelerde olur. Bu nedenle terminal diffe- ransiye olmuş kardiyak hücrelerde oluşmayacağı düşünülmüştür. Ancak hayvan ve insanlarda post- mortem çalışmalar ve endomiyokardiyal biyopsi sonuçları miyokarda da apoptozisin görülebileceğini ortaya koymuştur.

İleti sistemi hastalıklarında apoptozis:

    İleti sisteminde postnatal dönemde elektriksel stabilitenin sağlanması amacıyla morfogenez gelişir. Atriyoventriküler düğüm veya his demetinin fötal morfolojik yapısı erişkin yapısına dönüşürken fötal sinüs düğümünde görülen miyofibrillerden fakir miyositler yerlerini kollajenden zengin hücrelere bıra- kırlar ve apoptozisle ortadan kaldırılırlar, işte apoptozisin yetersiz kaldığı durumlarda doğum sonrası fötal morfolojinin devamı genelde ani ölümle sonuçlanabilen patolijilere yol açabilmektedir.

İskemik kalp hastalıklarında apoptozis:

    Edinsel miyokard hastalıklarında apopyozis ilk kez bir hematolojik patoloji olan trmbotik trombosi- topenik purpura nedeniyle ölen olguların kalplerinde gösterilmiştir. Trombotik trombositopenik pur- pura olgularında ufak arter ve kapiller düzeyinde epizodik tıkanmalardan dolayı nekroza ulaşmayan fokal apoptotik hücre ölümlerinin olduğu anlaşılmıştır.

Kalp yetersizliğinde apoptozis:
    Kalp yetersizliğinde apoptozis en yoğun araştırılan konulardan biridir. Miyokard infarktüsü, iskemi, ventriküler hipertrofi, ventriküler dilatasyon (akut/kronik volüm yükü), akromega- liye sekonder, yine hayvanlarda hızlı ventriküler pacing sonucu ve otoimmunite (miyokardit) sonucu gelişen kalp yeter- sizlikli olgularda gerek postmortem gerekse biyopsi çalışmalarında apoptozis gösterilmiştir.

Damar sisteminde apoptozis:
    Damar sisteminde embriyonel ve postnatal dönemde düz kas hücrelerinde fizyolojik apoptozis olmaktadır. Gelişme dönemi dışında akut arter hasarı (balon) ve tamir sürecinde, aterosklerotik plak- larda, restenotik lezyonlarda, dejenere safen ven greftlerinde, transplat vaskülopatisinde ve anevrizma- tik arter duvarında düz kas hücrelerinde apoptozis gösterilmiştir.
   
 Sonuç:
    Hücre fizyilojisi ve patalojisindeki temel rolü son yıllarda ortaya çıkan apoptozisin moleküler dü- zeyde anlaşılması tedavi yaklaşımlarına yeni boyutlar getirecektir. Apoptozisin  uyarımı ve inhibisyo-
nu, belirli kardiyovasküler hastalıkların tedavisinde ve önlenmesinde ideal bir yöntem gibi gözükmek- tedir. Ancak klinikte apoptozisten yararlanabilmek için selektif dokularda bu sürecin nasıl başlatılabi- leceği ve nasıl sonladırılabileceğine yönelik yoğun çalışmalara gereksinim vardır.

Linkback: http://www.gencveteriner.com/apoptozis-nedir-t3.0.html