OSMOZ, OSMOTİK BASINÇ
Bir madde suda çözündürüldüğünde osmotik kavramlardan da bahsedilir. Farklı konsantrasyonlarda iki çözelti semipermeabl bir zarla ayrıldığında zar suya geçirgen ise şekilde görüldüğü üzere su A dan B ye geçer.
A B A B Osmotik
Basınç
(Kaynak: Golenhofen K. 1994, GK1 Physiologie, 11.Auflage. Chapman&Hall , Weinheim)
Su molekülleri
Şeker molekülleri
Zar suya karşı geçirgen ise su A dan B ye geçer. Bu harekete Osmoz denir. Bu su akışı, B kompartmanında A dan B ye akışı engelleyecek hidrostatik basınç oluşuncaya kadar devam eder. B kompartmanındaki osmotik basınç normal şartlarda B deki parçacık konsantrasyonu ile proporsiyonal yani doğru orantılıdır. Suyun herhangi bir yönde akışı da suyun parsiyal basıncı yani kendi moleküllerinin oluşturduğu basınçla doğru orantılıdır. Başlangıçta A dan B ye su akışı fazladır. B kompartmanında hidrostatik basıncın artmasıyla birlikte B den de A ya su akışı başlar, ta ki her iki taraftaki osmotik basınçlar birbirleri ile eşitleninceye kadar.
1 mol şeker 1 l suda çözündüğünde oluşan osmotik basınç 22,4 atm lik basınca uyar (= 22 bar, 35 derece ısıda 25 bar).
Kaynak: Golenhofen K. 1994, GK1 Physiologie, 11.Auflage. Chapman&Hall , Weinheim
Osmolarite, Osmolalite:
Osmolarite= Osmotik etkili çözünmüş parçacıkların litredeki mol sayısıdır.
1 Osmol / l = 1 mol parçacık 1 l de çözünmüştür. Bu değerin 1 / 1000' i 1 mOsm'dür.
Bir madde su içerisinde çözündüğünde msl. bu madde NaCl olsun, Na+ ve Cl- iyonlarına ayrılır. Her bir tuz molekülü tam dissosiye olursa osmotik aktif 2 parçacık ortaya çıkar. Eğer 1 mol tuz 1 l de çözündürülürse bahsedilen durum 2 osm / l olarak ifade edilir.
0,2 Osmol NaCl = Na + Cl
0.2 Osm 0.2 Osm
Her molekül osmotik aktif iki molekül verir. Böylece bu maddenin osmolar solüsyonu her litresinde 0.5 molekül gram madde ihtiva eder. Yukarıdaki örnekte 58,5 :2 = 29.25 gram alınıp 1 l suda çözündürülürse 1 Osm çözelti hazırlanmış olur. 0.2 osmol hazırlamak için 0.2 * 29,25 = 8,775 g l’ye tamamlanır.
ifade edilir.
Osmolalite= Osmotik etkili madde kg suda çözünmüş ise osmolaliteden bahsedilir. Birimi Osm /kg dır.
Vücutta bu iki durumdan doğan farklılıklar ihmal edilebilir niteliktedir.
Bir çözeltinin osmolaritesi donma noktasını düşürmesi ile direkt olarak ölçülebilir.
Üre ve glikoz gibi moleküller dissosiasyon göstermediklerinden hazırlanan osmolar solüsyonları her litresinde 1 molekül gram ihtiva edeceğinden molar çözeltileri hazırlanmış olur. Yani osmolaritesi molaritesine eşit olur.
Molar çözelti: Maddenin molekül gramının (veya 1 formül gramının )1 lt suda çözünmesi ile hazırlanan çözeltidir. 1 formül gram NaOH=40 g 1 lt suda çözündürülürse 1 M çözeltisi hazırlanmıþ olur. Madde kristal suyu içeriyorsa bu da molekül ağırlığına ilave edilir.
Molalite: 1000 g çözücüde çözünmüþ maddenin mol sayısıdır, m ile gösterilir. mmol=1:1000 mol’dür.
Molarite: Bir çözeltinin 1 lt’ sinde çözülmüş olan maddenin mol sayısına o çözeltinin molaritesi denir. Yani Molarite 1 lt’ deki mol sayısıdır.
Mol: Bir maddenin bütün özelliklerini taşıyan en küçük birimine mol denir. Bütün maddelerin 1 mollerinde 6,02x1023 tane molekül vardır. Bu sayıya avagadro sayısı denir. 1 mol H2O 6,02 x 1023 tane su molekülü vardır.
Eşdeğer ağırlık: Bir maddenin mol ağırlığının ( veya formül ağırlığının ) değerliliğine bölümüdür.
Mol= Verilen ağırlık:mol ağırlığı
2,56 g O2 kaç mol’dür? 32 g O2 1 mol ise 2,56 g O2=0.08 mol’dür.
Mol= Verilen molekül sayısı: 6,02x1023
18,06x1025 molekül su kaç mol’dür?
Mol= Verilen hacim:22,4
17,92 lt 02 kaç mol’dür?
* N.Ş.A. bütün gazların 1 mollerinin hacmi 22,4 lt’dir.
Normal Çözelti: 1 lt’sinde 1 eşdeğer gram madde ihtiva eden çözeltidir. Hcl için Eşdeğer gram= 36,5:1 ‘dir. d=1,18 % 37’ lik asitse d= m/V , V= m/d = 36,5 : 1,18 = 30,93 ml alınıp 1 lt’ ye tamamlanırsa 1 N çözelti olur. Elimizdeki asit % 37’ lik olduğuna göre %100’ ü 30, 93 ml ise % 37’lik 83,59 ml olur. %37’likten 83,59 ml alınarak distile su ile 1 lt’ ye tamamlanır.
Osmotik basınç: Plazmada çözünmüş olan maddelerin konsantrasyonları için bir ölçüdür. = 7,3 atm (= 5600 mm Hg = 745 kPa ) ve donma noktası 0,54 oC’ ye tekabül eder.
* g / cm2 Basınç= Kuvvet / yüzey
* dyn / cm2 = Bar
* kg / cm2
* nt / m2 = Paskal
İzotonik solüsyonlar= Kanın osmotik basıncına eşit osmotik basınca sahip solüsyonlara denir. Birbirleri ile izoosmotik olan solüsyonlar aynı sayıda osmotik aktif üniteler içerir.
Linkback: http://www.gencveteriner.com/index.php?PHPSESSID=001b3799ae2e63139f63656623fa5f49&topic=347.0