Sami ÜNSALDI1, Enis KARABULUT1 , İhsan YAMAN2
1Fırat Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Cerrahi Anabilim Dalı, Elazığ, TÜRKİYE
2 Fırat Üniversitesi, Sivrice Meslek Yüksekokulu, Elazığ, TÜRKİYEÖzet
Beş yaşlı Jersey melezi bir ineğin sağ mandibuler bölgesinde neurofibroma saptandı. Sağaltımda tümörün ekstirpasyonu yapıldı. Kitlenin 700 gram ağırlığında olduğu saptandı. Mikroskopik olarak, belirgin bir kapsül içermeyen tümör dokusu multinodüler bir yapıdaydı. Sinir kılıfları ile çevrili ve sınırları belirgin olan bu nodüller prolifere olmuş sinir hücrelerinden oluşmuştu. Bu hücreler iğ ya da oval şekilli olup, kollagen matriks içerisinde yerleşmiş bir ağ görünümünde idi. Tek tük mitotik aktiviteye sahip olan tümör dokusunda pleomorfizm gözlenmedi. Derinin epidermis tabakasında yer yer incelmeler saptandı. Bu çalışmanın makroskopik ve mikroskopik sonuçlarına göre kitlenin neurofibroma olduğu kanısına varıldı.
Giriş
Periferal sinir kılıfı tümörleri perifer sinirlerin nöron aksonlarını çevreleyen hücrelerden köken almaktadır. İyi veya kötü huylu olabilmektedirler6. Benign periferal sinir kılıfı tümörleri insanlarda yaygındır, evcil hayvanlarda ise yaygın olmamakla beraber daha çok sığır ve köpeklerde bildirilmiştir.2. Periferal sinir kılıfından köken alan tümörler; Schwannoma (neurilemmoma), neuroma, neurofibroma, neurofibrosarcoma, ganglioneurofibroma ve perineuroma’dır1,5,7,8. Bu tümörler çoğunlukla deride görülmektedir8. Neurofibroma, schwann hücrelerinden ve fibroblast ve/veya perinöral hücrelerden köken alır6. Benign karakterli olan neurofibroma bir bölgeye lokalize olabildiği gibi birden çok bölgeye de (neurofibromatosis) lokalize olabilir9.
Benign tümörlerin sağaltımında en radikal tercih total ekstirpasyondur10,11.
Bu çalışmada, bir Jersey melezi inekte saptanan neurofibroma’nın sağaltımı ve elde edilen bulguların rapor edilmesi amaçlandı.
Olgu Sunusu
Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Kliniği’ne sağ mandibuler bölgede kitle şikayeti ile getirilen beş yaşlı Jersey melezi bir inek çalışmaya konu edildi (Şekil 1). Anamnezde, buzağılık döneminde (3 aylık) küçük bir kitle olarak fark edildiği ve son iki yılda büyümeye başladığı bildirildi. Hayvanın klinik muayenesinde sağ mandibuler bölgede yarı esnek kıvamda, sarkmış bir şekilde kitle saptandı. Kitleye bağlı olarak yüz felci gibi görevsel semptomlar gözlenmedi. Klinik muayeneler sonucunda kitlenin total olarak ekstirpe edilmesine karar verildi.
Operasyona başlamadan önce hayvana 0.5 ml/100 kg dozunda I.M. Xylazin (Rompun, Bayer) premedikasyonu uygulandı. Ekstirpe edilecek olan kitlenin bulunduğu sağ mandibuler bölgenin tıraş ve dezenfeksiyonu yapıldıktan sonra Citanest (Eczacıbaşı) ile lokal dairesel infiltrasyon anestezisi yapıldı. Kitle usulüne uygun olarak ekstirpe edilerek uzaklaştırıldı (Şekil 2). Tümör dokusundan alınan örnekler % 10’luk nötral formalin solüsyonunda tespit edildi. Hazırlanan parafin bloklardan 5µ kalınlığında alınan kesitler Hematoxylin-Eosin ile boyanarak ışık mikroskobunda incelendi.
Operasyonu takiben bir hafta süreyle parenteral antibiyotik uygulaması yapıldı. Postoperatif komplikasyon ve bir yıllık bir süre içinde nüks gözlenmedi.
Makroskopik olarak, sağ mandibuler bölgeden alınmış olan kitle 700 g ağırlığında, gri-beyaz renkte ve yarı esnek kıvamda olup, kesit yüzü nodüler görünümde idi.
Mikroskopik olarak, belirgin bir kapsül içermeyen tümör dokusu multinodüler bir yapıdaydı. Sinir kılıfları ile çevrili ve sınırları belirgin olan bu nodüller prolifere olmuş sinir hücrelerinden oluşmuştu (Şekil 4). Bu hücreler iğ ya da oval şekilli olup, kollagen matriks içerisinde yerleşmiş bir ağ görünümünde idi (Şekil 5). Tek tük mitotik aktiviteye sahip olan tümör dokusunda pleomorfizm gözlenmedi. Derinin epidermis tabakasında yer yer incelmeler saptandı (Şekil 6).
Makroskopik ve mikroskopik bulgulara göre kitlenin neurofibroma olduğu kanısına varıldı.
Tartışma
Periferal sinir kılıfı tümörleri evcil hayvanlarda yaygın olmamakla birlikte, sığırlar ve köpeklerde daha fazla gözlendiği bildirilmektedir2. Periferal sinir kılıfı tümörleri genelde benign karakterli olmakla birlikte malign karakterlide olabilir6. Periferal sinir kılıfı tümörlerini oluşturan benign ve malign tümörlerin çeşitliliği göz önüne alındığında neurofibroma’nın evcil hayvanlarda sık rastlanmadığı sonucuna varılabilir. Yapılan çalışmalarda da neurofibroma’nın evcil hayvanlarda nadiren rastlanıldığı bildirilmektedir1,3.
Bundza ve ark.1986, mezbahanede on yıllık periyotta yapmış oldukları çalışmalarında sığırlarda gözlemlemiş oldukları 2456 tümör olgusunun 238 adetini neurofibroma’nın oluşturduğunu, bunların çoğunluk olarak kardiak bölgede, daha sonra sırasıyla thoraks (omurga,kostalar,interkostal aralık,sternum), mediastinal aralık ve brachial plexus’ ta rastladıklarını, az sayıda ise adrenal bezde, dalak ve karaciğerde gözlemlediklerini bildirmişlerdir1. Sartin ve ark 1994, ise benign periferal sinir kılıfı tümörlerinin daha çok brachial plexus, interkostal ve kardiak sinirlerde lökalize olduklarını, daha az olarak ta toraks ve abdomenin retroserosal bölgelerinde, iskelet kaslarında (özellikle dilde) ve servikal spinal sinirlerin kök ve gangliyalarına lökalize olduklarını vurgulamışlardır3. Bu olguda rastlanılan neurofibroma n.fascialis’in kolları üzerinde lökalize olmuştu.
Kranial sinir tümörlerinin genellikle trigeminal sinirleri etkilediklerinden dolayı çiğneme kaslarının atrofisine ve fasiyal his kaybına neden olduklarına dikkat çekilmiştir7. N. fascialis veya n.fascialis’in kolları üzerinde gelişen tümörlerin yüz felcine neden oldukları bildirilmektedir10,11. Bu olguda yüz felcinin şekillenmeme nedeninin; tümörün sinir üzerine fazla baskı yapmamasından kaynaklandığı kanısına varıldı. N.fascialis ve kollarının geçtiği bölgede yapılan operasyonlar sonucu yüz felcinin oluşabileceği vurgulanmaktadır10,11. Olgumuzda postoperatif komplikasyon olarak yüz felci gözlenmedi.
Nerofibroma’nın; schwann hücrelerinden, fibroblast ve/veya perinöral hücrelerden ve bazen mast hücrelerinden köken aldığı, belirgin bir kapsül içermedikleri ve derideki kitlelerin kauçuk kıvamında saplı nodüller halinde oldukları bildirilmektedir6,7. Neurofibroma’yı schwanoma’dan ayıran özelliklerden birinin sinir aksonlarının tümör içinde bulunması ve matriksin yoğun bir şekilde kollagenöz veya gevşek, mukoid yapıda olabileceği vurgulanmıştır7. Bu olguda neurofibroma’nın multinodüler bir yapıda olduğu, belirgin bir kapsül içermediği, sinir kılıfları ile çevrili ve sınırları belirgin olan bu nodüllerin kollagen matriks içerisinde yerleşmiş prolifere iğ ya da oval şekilli sinir hücrelerinden oluştuğu saptandı.
Sonuç olarak; Jersey melezi inekte saptanan neurofibroma’nın literatüre ve pratiğe katkıda bulunacağı düşünülerek yayınlanmasının uygun olacağı kanısına varıldı.
Kaynaklar
1) Bundza A, Dukes TW, Stead RH. Peripheral nerve sheath neoplasms in Canadian slaughter cattle. Can Vet J 1986; 27; 268-271.
2) Sturgeon BPR, Milne ME, Smith KC, Benign peripheral nerve sheath tumor of the perianal region in a young pony. J Vet Diagn Invest 2008; 20: 93-96
3) Sartin EA, Doran SE, Riddell MG. et al. Characterization of naturally occurring cutaneous neurofibromatosis in Holstein cattle. Am J Pathol 1994; 145: 1168-1174
4) Dukes TW, Bundza A, Corner AH. Bovine neoplasms encountered in Canadian slaughterhouses: A summary Can Vet J 1982; 23: 28-30.
5) Salvaggio A, Caracappa S, Marino AMF, Magro G. Benign fibrous histiocytoma of the small intestine in a cow. J Comp Path 2004; 130; 216-219.
6) Ramirez GA, Herraez P, Rodriguez F. et al. Malignant peripheral nerve sheath tumour (Malignant Schwannoma) in the diaphragm of a goat. J Comp Path 2007; 137; 137-141.
7) Summers BA, Cumming JE, de Lahunta A. Veterinary Neuropathology. St Louis: Mosby, 1995; 473-481.
Jubb,KVF., Kennedy,PC.,Palmer,N. Pathology of Domestic Animals. Third Edition, Volume 1, Academic Press, Inc.,1985, 317-320
9) Smith, HA., Jones,TC.,Hunt,RD.Veterinary Pathology, Philadelphia: Lea & Febiger, 1972, 202-203.
10) Samsar E. ve Akın F. Özel Cerrahi. Ankara: Tamer Matbaacılık, 1998.
11) Yücel,R. Veteriner Özel Cerrahi. Kocaeli: Pethask Veteriner Hekimliği Yayınları, 1992.Linkback: http://www.gencveteriner.com/index.php?PHPSESSID=45a5f005f2ddd113a9a7f0f225b1eb03&topic=3439.0