Konu: ŞAP

[eXcaLibuN]

ŞAP
FOOT AND MOUTH DISEASE (FMD)
ŞAP

   Gevişgetirenlerde , sikluslu,akut seyirli, ateş, ağız mukozası, ayak ve memede aft ve erozyonlarla karakterize viral bir hastalıktır.

   Enfeksiyon , sığır, koyun, keçi, domuz , tavşan,kobay, insan ve yabani gevişenlerde görülmektedir.

   Yüksek morbidite, düşük mortalite

   Ekonomik öneme sahip zoonoz bir hastalıktır.
ETİYOLOJİ
   Picornaviridae familyasının
   RNA
   Zarsız
   En Küçük Virus
   Eter ve Kloroforma Dayanıklı
   Antijenik Özellik ;    146S   Virion
                                         75S    Boş Kapsit
                                          12S   Kapsomer
                                          37S   Nükleik Asit
   Virusun Üretilmesi ;
       1- Doku Kültürü      ;  BHK, sığır, domuz, fare, tavuk fibroblast H.K.
       2- Deneme Hayvanı ;  Fare ( 3-5 Gün ) , Kobay (Arka Ayak T.Derisi)
       3- ETY                                                             

ETİYOLOJİ
   *Serolojik testlerle saptanmış olan, antijenik olarak birbirinden farklı 7 serotipi (A, 0, C, SAT 1, SAT 2, SAT 3 ve Asia 1) ve bunların da 65-80 kadar alt tipi vardır. Farklı serotipler birbirlerine karşı bağışıklık oluşturmaz.

   *Aynı serotipin antijenik varyantları organizmada     birbirlerine karşı farklı düzeylerde bağışıklık oluşturur.

     *En yüksek antijenik varyasyon oranı A tipindedir.

EPİZOOTİOLOJİ
    Bulaşmada en önemli rolü sığırlar oynar.

   Direkt Nakli;
 
1-Kontakt Enf.     ; 
   a- Ahır, Mera, Hayvan Pazarı
   b-  İdrar,Gaita,Salya,Aft
 
2- Plasental Enf. ; Gebe Koyunlarda

3- Tohumlama Enf. ;  Sperma İle

4- Sağım Enf.        ;   Anne Sütü İle

5- Aşılama Enf. ;  Aşılama Yolu ile
EPİZOOTİOLOJİ
   İndirekt Nakil ;
A-Cansız Vektörler ;
1-Besin Maddeleri ; Süt , peynir
2-Kesilen Hayvan Ürünleri ; Et, yağ, organ
3-Mezbaha Ürünleri ; Boynuz, tırnak, kan
4-Hayvansal Ürünler ; Deri, yün, kemik unu
5-Kirli Sular ; Mezbaha suları
6-Akarsular ; Akarsulara atılan kadavralar
7-Kirli Yerler
8-Elbise ve Malzemeler
EPİZOOTİOLOJİ

B- Canlı Vektörler ;
1- Yardımcı Personel ; Ahır, hayvan pazarları, mandıra
2- Diğer Hayvanlar    ;  Kemiriciler
    Yılan
    Kaplumbağa
    Yabani Hayvanlar
Patogenez ve Patoloji
   Sikluslu bir hastalık olup, virus viremi ile bütün vücuda yayılarak organlarda aft oluşturur.
   Aftlar, çoğunlukla deride, baş mukozasında, ayaklarda ve memede oluşur.
   Gençlerde, kalp kasında kaplan derisi manzarası oluşturan gri-sarı, gri-beyaz lekeler oluşur. (Patognomik Görüntü)
KLİNİK (SIĞIR VEBASINDAN FARKI)
   İnkubasyon Süresi ; Sığırlarda    ; 2-7 gün
                                    Koyunlarda ; 1-6 gün
   İlk Belirti , yüksek ateş olup, aft oluşumu ile kaybolur.
   Ağız Mukozası, dudakların iç kısmı, diş etlerinde, üst çenede ve dilin arka-üst kısmında ceviz ve yumurta büyüklüğünde saman rengi içi sıvı dolu kesecikler oluşur.
   Ateşli dönemde salya iplik şeklinde akar.









Teşhis
   Klinik Belirtiler ve epizootolojik durum teşhise yardımcı olur.
   Teşhis ;
A- Etken İzolasyonu ; Taze aft kabuğundan ve    salyadan doku kültürlerine ekim yapılır.
                                     PCR
B-  Serolojik Teşhis  ; Komplement Fikzasyon Testi
                                    ELISA
                                    AGPT
                                   
AYIRICI TEŞHİS
1-Veziküler Hastalıklar Kompleksi ;
    a-Stomatitis Vezikülarıs ; At ve domuzda görülür.
    b-Veziküler Exantem      ; Domuzlarda görülür
    c- Veziküler Disease       ; Domuzlarda görülür
2- Mukozal Hastalıklar Kompleksi ;
    a- Mukozal Disease ; Keseleşme Vardır
                    Aft Yoktur.
    b- Sığır Vebası         ; Keseleşme ve Aft Yoktur.
                                       Yüksek Ateş, Kanlı İsal,
                                       Köpüklü Salya Görülür
AYIRICI TEŞHİS
    c- Coryza G.Bovum ; Bulaşma sporadiktir.
                        Konjuktivitis, MSS semptomları vardır.
    d- IBR-IPV                          ; Aft Yoktur
3- Çiçek Hastalığı Kompleksi ;
    a- Stomatitis Papüllosa        ; Aft Yoktur.
    b- Meme Çiçeği                   ; Püstüller Tipiktir.
    c- Vaksinia                           ; Çiçek Püstülü vardır.
    d- Bovine Mamillitis            ; Memede Vezikül
KONTROL ve MÜCADELE

   Şap hastalığının kontrolü metotları:
   Karantina,
   Karantina ve aşılama,
   Kesim-imha ile beraber aşılama,
   Kesim – imha,
   Dezenfeksiyon

   Uygulanacak strateji hastalığın epidemiyolojisine  ve ülkelerin sosyo-ekonomik durumuna göre farklılık gösterir.

   Türkiye’de şap hastalığının kontrolü için karantina tedbirleri ile birlikte aşılama 1962 yılından beri uygulanmaktadır.

   3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtasına göre İHBARI ZORUNLU HASTALIKTIR.


KONTROL ve MÜCADELE
       3 tip Şap aşısı mevcuttur ;

1-Waldman – Köbe Aşısı ; Sığır dilleri kutan olarak enfekte edildikten sonra, oluşan lezyonlar toplanarak aşı materyali olarak kullanılır.

2-Frenkel Aşısı ; Sağlıklı kesilen sığır dilleri toplanıp, ince tabaka halinde epitel hücreleri alınır. Bu hücrelerde virus üretilerek aşı hazırlanır.

3-Doku Kültürü Aşısı ; Monolayer veya süspanse BHK-21 Hücre Kültürlerinde Hazırlanır.
    Monovalan , Bivalan ve Trivalan olarak hazırlanır.
    Aşı gerdandan derialtına 5 cc olarak, senede 2 defa uygulanır.

*  İnaktif aşılar ile aşılamadan sonra oluşan bağışıklığın süresi 6 aydır. (Kullanılan adjuvanta, aşının potensine ve hayvan türüne bağlı olarak değişir )


KOYUN VE KECİLERDE
ŞAP HASTALIĞI
PATOGENEZ VE PATOLOJİ
   Koyunlarda hastalığın giriş yolu solunum sistemidir.
   İlk virus üremesi farenste olup, daha sonra diğer dokulara viremi ile dağılır.
   Virusun vücuda girdiği yerde primer aftlar, viremi sonrası sekonder aftlar oluşur.
   Ağız,dil ve tırnak aralarında aftlar, nekrozlar karakteristiktir.
   Keçilerde ağız lezyonları sığırlara nazaran daha fazla rastlanır.
KLİNİK
   Hastalık sığırlara nazaran daha hafif seyreder.
   Koyunlarda inkubasyon süresi,doğal enfeksiyonlarda 3-8 gün.,Deneysel enfeksiyonlarda 18 saattir.
   Klinik Belirtilerden 12-24 saat önce yüksek ateş (40-41,7) başlar.
   İştahsızlık,halsizlik,aftlar,süt veriminde düşme, ayaklarda piyeten görülür.
   Keçilerde hastalık koyunlara nazaran daha hafif seyreder.
İNSANLARDA ŞAP
HASTALIĞI

   Zoonoz bir hastalıktır.
   Bulaşma,
1. Enfekte hayvanlarla direkt temas,
2. İndirekt olarak, sütlerle enfeksiyon bulaşır.
3. Laboratuvar enfeksiyonları şeklindedir.
 *İnkubasyon süresi 2-6 gündür.
   Ateş,yorgunluk, keyifsizlik, baş, kol ve bacakta ağrı, ağız bölgesinde aft ve erozyonlar
   Prognoz iyidir. 5-10 günde iyileşme olur.
Şap Hastalığının Etkileri
Şap hastalığı ,meydana getirdiği ekonomik kayıplar ve uluslar arası ticarete getirilen kısıtlamalar nedeni ile, ülkemiz hayvancılığının en önemli problemlerinden birisidir.

Şap hastalığının meydana getirdiği başlıca kayıplar

1-Süt ve et verimindeki kayıplar,
2-Gebe hayvanlarda yavru atma,
3-Özellikle genç hayvanlarda görülen oldukça     yüksek oranda ölümler,
4-Dış ticarete getirilen kısıtlamalardan doğan     ekonomik kayıplar.



Mücadeleyi zorlaştıran genel faktörler
   Şap virusunun 7 alt tipi arasında çapraz bağışıklık yoktur.
   Çok sayıdaki antijenik varyantlar arasındaki bağışıklık değişkendir.
   Aşılama yılda en az iki defa yapılmalıdır.
   Aşılama sonrası oluşan bağışıklık kısa sürelidir.
   Türkiye için egzotik olan viruslar doğu ve güneydoğu komşularında mevcuttur.
Ülkemizde Şap hastalığı ile mücadelede karşılaşılan temel sorunlar
(Ulusal Şap Hastalığı Komisyonu Raporu, Türkiye’de Şap Hastalığı, Mevcut Durum, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Kasım/1999)

   Ülkemizde uzun vadeli bir şap hastalığı kontrol politikası ve programı olmaması,
   Hayvan hareketlerinin kontrol edilememesi,
   Hastalık bildirim ve takibinin gerektiği gibi yapılamaması,
   Eğitim ve yayım çalışmalarının yetersizliği,
   Yetersiz bütçe,


    2001 yılı Şubat ayı ortalarında İngiltere’de çıkan Şap  hastalığı salgınında 10 Nisan 2001 tarihine kadar 1204 vaka bildirilmiştir ve eradikasyon için  888.000 baş hayvan itlaf edilmiştir.                          Bu salgının İngiltere ekonomisine zararının yaklaşık 9 milyar sterlin olacağı tahmin edilmektedir.



Linkback: http://www.gencveteriner.com/index.php?PHPSESSID=707560020906768278836879b672a01c&topic=833.0

[mehmet gün]

teşekürler.

[genç_hek08]

ülkemizde ne yazıkki çoook yaygın.....

[eXcaLibuN]

evet o konuda haklısınız tarım daha sıkı bir şekilde aşıları takip etmeli