Helikal Simetrili Zarflı RNA virusları
Orthomyxo-, Paramyxo-, Rhabdo, Corona ve Bunyaviridae
Orthomyxoviridae
Orthomyxoviridae familyası, İnfluenza A, B ve C viruslarını kapsamaktadır. Influenzavirus A veterinerlikte önemi olan virus ve viral enfeksiyonları (Domuz, At ve Avian influenza (kanatlı vebası) kapsar. Bu infeksiyonlar akut solunum yolu enfeksiyonları ile karakterize olup epidemik ve pandemik tarzda seyreder.
Orthomyxovirusların özellikleri
Zarflı, küresel ve yaklaşık 100 nm çapında virionlardır. Daha büyük ve pleomorfik formları görülebilir. İlk izolasyondan sonra birkaç µm uzunluğunda flamentöz formlar görülebilir.
Zarfta konakçıya ait lipid yapıdan dışa doğru çıkıntı yapan çomak şeklinde Hemaglütinin (H)ve mantar şeklinde Nörominidaz (N) glikoprotein peplomerler bulunur. Zarf’a yakın matriks (M) proteini vardır.
Zarf-matriks protein örtü altında helikal simetri gösteren bir ribonukleoprotein (NP) bulunur.
NP ve M proteinler (İnfluenza A ve B virusları arasında farklı olan) tür spesifik antijenik moleküllerdir ve virusun hücreye tutunmasında ve koruyucu bağışıklıkta rolleri yoktur.
Alt tip spesifik antijenik determinantlar H ve N peplomerlerde bulunur. Hemaglütinine karşı oluşan antikorlar aynı hemaglütinini taşıyan herhangi bir virus suşun neden bir reenfeksiyona karşı koruma sağlar.
Viral genom, herbiri bir proteini kodlayan sekiz ayrı segment’ten oluşan -ssRNA molekülünden ibarettir. Genomun segmentli olması nedeni ile, iki ayrı İnfluenza A virus ile enfekte bir hücrede genetik reassortment görülme sıklığı yüksektir. Hemaglütinin veya Nörominidaz’ı kodlayan genlerdeki reassortment olgusu antijenik değişikliğe (shift), bu genlerdeki mutasyonlar ise antijenik sapmaya (drift) neden olur.
Doğada insan ve hayvanlarda ortaya çıkan influenza salgınlarının, influenza viruslarındaki antijenik değişikliklerin ortaya çıkmasına neden olan bu iki olgu ilişkili olması influenza viruslarının epidemiyolojisi açısından oldukça önemlidir.
İnfluenza A, B, C türleri arasında ortak antijen yoktur ve her şeyden önce influenza C virusları farklı bir cins içinde sınıflandırılacak kadar diğerlerinden farklıdır.
Influenza virusları, her biri ortak NP ve M proteine sahip alt tiplere ayrılır. Alt tipler H ve N antijenlerine göre ayrılır. İnsan, hayvan ve kanatlılarda bugüne kadar H antijenine göre 16, N antijenine göre 9 alt tip tespit edilmiştir. Herhangi bir H/N antijenik alt tip kombinasyonu teorik olarak mümkün olduğundan, genetik reassortment yolu ile yeni bir alt tip oluşabilir. Ancak kanatlı hayvanlar dışında her bir hayvan türünde sadece sınırlı sayıda alt tip bulunmaktadır.
Viral izolatlar; tip (A veya B), hayvan türü, yer, izolat sayısı, izole edildiği tarih ve alt tipleri parantez içinde belirtilerek kodlanır.
Örneğin, Prag’ta 1956 yılında atlardan izole edilen virus A/equi/Prag/1/56 (H7N7) olarak tanımlanmıştır.
İnfluenza virusları ısıya duyarlıdır (56ºC-30 dak.), yağ çözücüler ve asit (pH 3) ile muamele edildiklerinde ve normal çevre koşullarında çabuk inaktif olurlar.
Kültürel özellikleri ve identifikasyon
İnfluenza viruslar, 10 günlük embriyolu yumurtaların amniyon veya allantoik sıvısında 35-37ºC’de 3-4 günde çoğalır. Allantoik ve amnion sıvılarında hemaglütinasyon aktivitesinin belirlenmesi ile virusun varlığı tespit edilir.
Tavuk embriyo fibroblastları ve köpek böbrek hücreleri ve MDCK araştırma amaçlı kullanılan hücre kültürü sistemleridir.
Domuz ve At influenza viruslarının izolasyonunda, enfeksiyonun erken dönemlerinde alınan burun akıntıları ve otopside alınan akciğer materyalinden yararlanılmaktadır. Kanatlı influenza virusunun izolasyonu için en iyi materyal kloakadan alınan swaplardır.
Hemaglütinasyon özelliği olan izolatlar, alt tip spesifik antiserumlar kullanılarak Hemaglütinasyon İnhibisyon testi ile identifiye edilir.
Kanatlı hayvanlarda enfeksiyona neden olan suşlar farklı H ve N alt serotip antijen kombinasyonlarına sahip olabileceğinden, izolatlar Nörominidaz inhibisyon testi ile de test edilmelidir.
Retrospektif serolojik teşhis için çift serum örneği alınır ve Hemaglütinasyon İnhibisyon Testi ile test edilir. Serum örnekleri nonspesifik inhibitörlerden arındırılmalıdır. Kanatlı hayvanlar çoğu zaman farklı alt serotipler ile enfekte olduğundan serolojik yöntemlerin retrospektif teşhisteki değeri azdır.
Domuz İnfluenzası (Domuz Gribi)
Domuzlar deneysel olarak bir çok İnfluenza A virus ve İnfluenza C virus’ların neden olduğu enfeksiyona duyarlıdır. Ancak doğal koşullarda oluşan hastalıklardan çoğunlukla Domuz İnfluenza virus alt tip H1N1 izole edilmektedir. Domuz İnfluenzası dünyanın bir çok yerinde görülmektedir.
Klinik özellikler
Hastalığın inkübasyon süresi 1-3 gün olup klinik bulgular solunum sistemi ile sınırlı olup sürüde aniden ortaya çıkar.
Ateş, iştahsızlık, rhinitis, burun akıntısı, hapşırma, konjunktivitis, ve canlı ağırlık kaybı tüm hasta hayvanlarda görülür.
Hasta hayvanlar 3-6 günde aniden iyilleşir ve klinik bulguların görülmesinden bir hafta sonra normal yiyebilirler. İyi bakılmayan hayvalarda hastalık Bronkopnömoni ile komplike olur ve ölümler görülebilir.
Hastalığı geçiren hayvanlarda verim düşüklüğü görülür ve önemli ekonomik kayıplara neden olabilir.
Epidemiyoloji ve kontrol
Domuz influenzası duyarlı domuz sürülerine enfekte hayvanların girişi ile ortaya çıkar. Enfekte hayvanlar virusu burun akıntıları ile çevreye bulaştırırlar.
Hayvandan hayvana bulaşma damlacık ve küçük aeresol partiküller aracılığı ile olur.
İklim koşulları (kış) ve stres faktörleri hastalığın yayılmasında önemli rol oynar.
Domuz influenzası hindi ve insanları da enfekte eder.
Hastalık hindilerde solunum yolu enfeksiyonu ve anormal yumurta ve yumurta veriminde azalma ile karakterizedir.
Domuz influenza virusu insanlarda solunum yolu enfeksiyonuna neden olur. Hastalığın insanlara bulaşması sporadik karakterdedir. İnsandan insana bulaşma sınırlıdır.
Hasta hayvanlar stres faktörlerinin ortadan kaldırıldığı ortamlarda hızla iyileşirler.
Isıya duyarlı domuz influenza suşlarından hazırlanan canlı attenue aşılar ve inaktif virus aşılar mevcuttur. Ancak insan influenzasında da olduğu gibi yeterli değildir.
At İnfluenzası (At Gribi)
Atlardaki influenza benzeri hastalıklar bir çok ülkede görülmektedir. Avustralya ve Yeni Zelanda’da bildirilmemiştir.
A/equi/1/Prag/56(H7N7), A/equi/2/Miami/63(H3N8) atlardaki influenza salgınlarından izole edilen başlıca suşlardır.
Alt tip 1 (H7), kanatlı influenza suşları ile alt tip 2 (H3) insan ve bazı H3 kanatlı suşları ile ilişkilidir. Her bir alt tip farklı nörominidaz antijene (N7 ve N8) sahiptir.
Klinik özellikler
Hastalığın inkübasyon dönemi 1-3 gündür. Ateş, burun mukozasında hiperemi, konjunktivitis, göz ve burun akıntıları, kuru öksürük görülen başlıca klinik semptomlardır. Hasta hayvanlar iyi bakım şartları altında 1-2 hafta sonra iyileşir.
Sekonder bakteriyel ve miks enfeksiyonlar da görülebilir. Bu tür kronik olgular irinli burun akıntısı ve kataral bronkopnömoni ile karakterizedir. Bazı olgular komplikasyon olmadan da şiddetli seyredebilir.
Hastalığın klinik teşhis zordur. Hastalık, at herpesvirus 4, adenovirus ve rhinovirus enfeksiyonları ile karışabilir.
At influenzası oldukça bulaşıcıdır. Virus inkübasyon döneminde vücuttan atılır. Atlar klinik belirtileri takiben 5 gün süreyle enfeksiyonu çevreye bulaştırabilir. Enfeksiyöz eksudatlardaki virus öksürükle atılan aerosoller ile çevreye yayılır.
Kontrol ve Koruma
At infulenzası salgınları sırasında, ahır ve koşu yolları en az 4 hafta süreyle karantinaya alınır. İnsan hareketleri sınırlandırılır. Bütün atlar iyileştiğinde bütün ahır, padoklar, araç-gereçler ve nakil araçları temizlenir ve dezenfekte edilir.
At influenzasında koruma bivalan inaktif aşılar ile sağlanabilir. Aşılama 8. ve 12. haftalarda yapılır. Üçüncü doz 6 ay sonra uygulanır. Yarış atlarında aşılama 6 ayda bir tekrar edilmelidir.
Kanatlı influenzası (Kuş Gribi -Tavuk vebası)
Paramyxoviridae
Rhabdoviridae
Coronaviridae
Bunyaviridae
Linkback: http://www.gencveteriner.com/index.php?PHPSESSID=77f74f80b3321ac7509650b0c0224e84&topic=2459.0