Şap HastalığıTürkiye’de A, 0 ve Asya 1 tiplerinde uygun aşılar üretilmektedir. Şap hastalığına daha çok yaz aylarında rastlanır. Keçilerde genel bir durgunluk durumu ve iştah azalmasıyla birlikte çoğunda topallıkla başlar. Topallama, şap hastalığının belirleyici özelliklerindendir. Tırnak aralarında yaralar görülür. Keçilerde şap hastalığına bağlı ağız yaralarına az rastlanır. Diğer belirtileri arasında titreme, halsizlik, solunum sayısı artışı, gebe hayvanlarla yavru atma sayılabilir. Korunma için hastalığın yerleşik olduğu Türkiye’de karantina önlemlerinin yanı sıra aşı (monovalan, bivalan, trivalan) uygulaması yapılır. Aşı yılın her döneminde ve her yaşta hayvanlara yapılır. Ancak, oğlaklama öncesi gebe keçilere ve dört aylıktan küçük oğlaklara yapılmaz. Aşı, göğüs kemiği civarında deri altı yolla 2 ml enjekte edilir. Aşılamadan 10 gün sonra bağışıklık başlar ve 5-6 ay devam eder. Altı ay sonra yapılacak aşılamayı izleyen yıllarda, yılda bir aşı yeterlidir. Sağıtım amacıyla tırnak ve varsa ağız etrafında yaralar uygun ilaçlı suyla temizlenir. Bunun için % 5 kreolin ve % 1 göztaşı bulunan ilaçlı su yeterlidir.
EktimaOğlakların ağız, dil ve ağız etrafında oluşur. Dudak ve dilin üstündeki deriler soyulur, yaralar kanar. Yaraların sağıtımı yapılmaz ise iltihaplanır. Yaralar nedeniyle genç hayvan yeterince beslenemez ve zayıflar. Gerekli önlemler alınmaz ise oğlaklarda ölüm yapabilir. Sağıtım için yumuşak besinler verilir, yaralar üzerine gliserin sürülür. Hastalıktan koruma aşı ile sağlanır. Aşı oğlaklamadan 1-2 gün sonra kasık bölgesine damlatılıp yayılarak yapılır.
EnterotoksemiKeçilerde gözlemlenen enterotoksemi hastalığı esas olarak koyunlara özgü bir hastalıktır, çok seyrek olarak keçilerde de görülür. Enterotoksemili hayvanların ne zaman hastalanıp öldüğünü çoğu zaman takip etmek olası değildir. Hastalanan keçi birden duraksar, yem yemeği keser, sendeleyerek yere düşer, sıçramalar ve titremeler gözlemlenir ve çok kısa bir sürede ölür. Keçilerde arada bir kesilip sonra tekrar başlayan ishaller görülür. Ölen hayvanların mide ve bağırsaklarında kan oturmalarına rastlanır. Keçilerde de enterotoksemi hastalığı çok hızlı seyrettiği için sağıtım olanağı yoktur. Hastalığa karşı korunma iki türlü yapılır. Birincisi hastalığın oluşmasında rol oynayan etmenleri ortadan kaldırmaktır. İkincisi ise aşılatmadır. Hastalığa karşı bağışıklık aşılama ile sağlanır. Aşı, dirsek girişi ve deri altına oğlaklara 2 ml miktarında enjekte edilir. 21 gün sonra aynı dozlarda ikinci kez aşı yapılır. İlk aşılamadan 6 ay sonra keçiye ikinci bir aşı daha yapılırsa kuvvetli bir bağışıklık sağlanır.
Brucella MelitensisBu hastalığın başlıca belirtisi gebeliğin 3-4 aylarında gözlemlenen yavru atmadır. Yavru atma oranı ilk yıl oldukça yüksektir. Hastalık atık yapan hayvanların döl yolu akıntıları, yavru zarı atıkları ve atık yavrularla bulaşır. Oğlak ve kuzular, doğumdan sonra analarının sütü ile de bulaşık olabilirler. Sürüye brusellosisli bir hayvanın girmesi bile, bir doğum döneminde sürünün tümünün hastalanmasına neden olabilir. Bulaşık tekelerinin meni suyu da mikrop yayar. İnsanlara taze peynir ve sütle geçebilir. Hastalıktan koruma için öncelikle hastalıklı keçilerin tanısı yapılır. Etkin korunma aşılama ile sağlanır. Aşı, deri altına erkek ve dişi oğlaklara 3-4 aylık olunca, erginlere ise teke katımından 1 ay önce ya da sağımların bitiminden sonra yapılır. Aşının dozu 1 ml dir. Bir defa aşılanan hayvana ikinci kez aşı yapılmaz. Bağışıklık yaşam boyu sürer.
AgalaksiAgalaksi, memelerde, gözde, eklemlerde ve arka ayak kaslarında yangılar yapar. En çok rastlanan şekli, meme şeklidir. Meme dokusu yumuşar, kısmen küçülür, sertlikler belirir. Memeler ağrılıdır, sağım güçleşmiştir. Sütün görünüşü değişir, yapışkan kıvamda ve pıhtılıdır. Süt kimi zaman kanla karışır gelir. Keçilerin gözlerinde iltihap ve körlük oluşturulabilir. Ayaklarda topallık ve eklemlerde şişlikler olur. Hayvanlar dizleri üzerine basar. Gebe keçilerin çoğu yavru atabilir. Hastalığın bulaşması, bulaşık su ve yiyeceklerle olur. Sağıcılar da hastalığın bulaşmasında rol oynarlar.
Agalaksiye karşı en etkin çare aşılamadır. Aşı, sağım döneminin son iki ayı ile gebeliğin ilk 2 ayında uygulanır. Aşı, koltuk arkası deri altına 1 ml enjekte edilir. Bir aylıktan büyük oğlak ve kuzular dahil, her yaşta keçi ve koyunlar aşılanırlar. Aşının bağışıklığı yapımından 15 gün sonra başlar, 8 ay sürer.
Keçi Ciğer AğrısıKeçilere özgü bir hastalıktır. Hastalığın ilk belirtileri, vücut ısısının yükselmesi, genel durgunluk, iştahsızlık ve bitkinliktir. Ani seyirli hayvanlarda sık sık öksürme, solunum sayısında artma, solunum güçlüğü gözlemlenir. Keçi başını öne uzatıp ağzını açarak nefes almaya çalışır. Hastalanan hayvanların çoğu ölür. Hastalıktan kurtulabilen keçiler ise kaşektik duruma gelir, gençlerin gelişmesi de geri kalır. Hastalık, enfekte hayvanlar ile bulaşır. Bu nedenle hastalık çıkan sürüler ile sağlam sürülerin doğrudan ya da dolaylı temaslarının kesilmesi gerekir. Sağıtım da kimi antibiyotikler yararlı olabilir. En etkin koruma aşı ile sağlanabilir. Aşı, kulağın dış yüzüne, kulak ucundan 2-3 cm aşağıya 0.2 ml miktarında enjekte edilir. Bağışıklık 15 gün sonra başlar. Bağışıklık süresi 3-9 aydır. Gebeliğin son ayı içinde aşının yapılmaması öğütlenir. Altı aylıktan daha büyük oğlak ve çepiçler ile ergin keçilere uygulanır.
Beyaz Kas HastalığıSelenyum ve Vitamin E 'nin diyetle alımıyla ilişkili ve bunların diyetle az alınmasıyla ortaya çıkan kas dejenerasyonu hastalığıdır.Hastalık kuzu ve buzağılarda 0-1 yaş arasında görülür.Bu yas arasında gerek annesinin bahsedilen bu vitamin ve minerali yetersiz almalarıyla da yakından ilişkilidir. Yetersizlik vücudun tüm çüzgili kaslarında deformasyon yapar.Selenyumun biyokimyasal olarak ilişkili olduğu glutatyon peroksidaz enziminin bozukluğu bu deformasyonu oluşturur.Adının da konulmsından anlaşılır ki kaslarda beyazlaşma sekillenir.Öyle ki şiddetli hallerinde adeta tavuk eti görünümüne kadar yaklaşır.Özellikle ön bacağın ve arka bacağın en büyük kaslarından yapılacak dikey kesitlerle deformasyon izlenebilir.Hastalık esas olarak kalp kasında yaptığı deformasyonla ölüm şekillendirebilir.Deformasyon bir myopati olup,kas fibrillerinde şekillenen bir nekrozdur ve Zenkel nekrozu olarak tanımlanır.Patolojik preparatlarda amiloid bozukluğu olarak rahatlıkla görülür.Bahsedilen enzimin bozukluğu ve de beraberinde Vitamin E yetersizliği de immün sistemi yetersiz kılmakta,bunun sonucunda da sekonder enfeksiyonlar gözükebilmektedir.Ana olarak ölüm sebebi kalp deformasyonu,tali olarak da sonrasında oluşan enfeksiyonlardır.Belli düzeyde oluşmuş kas deformasyonundan sonra geri dönüşüm kaslar şekillenmez.Bu da beraberinde tedaviyi anlamsız kılmaktadır.Bunun için hastalık tedavi edilmez ancak hastalıkta korunulur.Şöyle ki;gebeliğin son iki ayında inek veya koyuna selenyum sülfat gibi kimyasallarla selenyum uygulaması yapılır.Selenyum preparatları bugün için Vitamin E ile de beraber olmuştur.Bununla da beraber verilebilir.Doğan yavruya da ayrıca bahsedilen preparatlardan selenyum uygulaması yapılmalıdır.Hastalığın orta şiddetli halinde sürüden uzak kalma,topallık,ishal gibi semptomlarla kendisini kuşkulandırabilir.Mineral yetersizliğinin görülme sıklığı bu arada önemlidir.Zira bölgede bulunan bazı bitkilerin yapısındaki fitat grubu maddelerin selenyum mineralini bağladığı bilinen bir gerçektir.Bunun yanında fazla yağmurlu bölgelerde de yağmurun minerali toprağın alt kısımlarına kadar yıkımlaması ve kullanılmaz hale getirmesi hastalığın epidemiyolojisiyle ilişkilidir.Kısacası hastalık mineral yetersizle şekillenen bir myopatidir.Korunulması gereken bir mineral yetersizliğidir.Bu arada yabancı adıyla hastalık white muscle disease olarak anılır. Gebe keçiler ve yeni dpğan oğlaklara yapılması gerekmektedir.
İç ve Dış Parazit MücadelesiBunun yanısıra iç ve dış parazit mücadelesi sürü için önem arzetmektedir. her yıl en az 2 kez enjeksiyon ve sıcak aylarda her ay hayvanlar banyo ettirilmelidir. Parazitli bir hayvan strese gireceği için süt miktarına ve hayvanın genel sağlığınada etki eder.
Linkback: http://www.gencveteriner.com/index.php?PHPSESSID=b3825047f7d8ae94105884f612774dc9&topic=2802.0