Rotavirusların neden olduğu hastalıklar
Rotaviruslar, intansif hayvancılık yapılan her bölgede çiftlik hayvanlarında ishal’e neden önemli etkenlerden (Coronavirus) birisidir.
Rotavirus enfeksiyonları subklinik seyreder ancak değişik şiddette ishal hatta ölümlere varabilen olgular da görülmektedir. Hastalığın klinik bulguları, teşhis ve epidemiyolojisi tüm hayvan türlerinde aynıdır. Hastalık daha çok 1-8 haftalık genç hayvanlarda görülür.
Epidemiyoloji
Rotaviruslar enfekte hayvan dışkıları ile bol miktarda (1011 virion/gram) çevreye atılır. Özellikle virusun çevreye yayılması en fazla ikinci ve üçüncü günlerde olur. Rotavirus dışkıda aylarca aktif kalabilmektedir. Bazı Rotavirus suşları klorlanma işlemine oldukça dirençlidir ve su depolarında uzun süre aktif kalabilirler.
Klinik özellikleri
Hastalık, buzağı, kuzu, tay ve domuz yavrularında değişen derecelerde ishale neden olan önemli viral etkenlerden birisidir.
Hastalığın inkübasyon süresi 16-24 saattir.
Kolostrumun yeterince alınmaması, patojenik E. coli suşları, ortamın hijyeninin kötü olması, soğuk ve ahırda fazla hayvan barındırılması hastalığın çıkışında rol oynayabilmektedir.
Genç hayvanlarda dehidrasyon ve sekonder bakteriyel enfeksiyon sonucu ölümler olabilir. Genellikle hayvanlar 3-4 günde iyileşirler.
Patogenezis
Rotaviruslar ince barsakların villusları üzerindeki epitel hücreleri enfekte eder ve atrofiye neden olurlar. Villuslar kısalır ve kriptlerdeki kübik epitel hücreleri tarafından örtülür. Bu durum laktaz gibi disakkaridaz enzimlerinin seviyesinde azalmaya ve glukoz’a bağlı sodyum transportunu azalmasına neden olur. Süt ile alınan laktoz’un sindirilememesi sonucu bakterilerin üremesi için uygun bir ortam oluşur. Her iki durum da virusların villuslardaki tahribatını arttıtmakta ve ishale neden olmaktadır.
Laboratuvar teşhisi
Dışkıdaki rotavirionların negatif boyama yöntemi ile elektron mikroskopta gösterilmesi en sık kullanılan teşhis yöntemidir.
Negatif Kontrast Elektron mikroskopi yöntemi özellikle izolasyonu zor olan viruslar ile aynı anda farklı virusların neden olduğu infeksiyonların çabuk teşhisinde kullanılan basit bir teşhis yöntemidir. Ancak bu test, gram dışkıda en az 105 virion bulunduğunda kullanılabilmektedir. Bu dezavantaj immunoelektron mikroskopi yöntemi kullanılarak giderilebilmektedir.
Ancak bu yöntemin en önemli dezavantajı elektron mikroskobun pahalı olması nedeniyle her laboratuvarda bulunmamasıdır.
ELISA testi teşhiste kullanılan önemli bir alternatif testtir.
Rotavirionların dsRNA genom segmentlerini analiz eden Poliakrilamid jel elektroforezis (PAGE) yöntemi diğer bir yöntem olup, gümüşle boyama yöntemi kullanıldığında her iki yöntemden daha duyarlı sonuç verebilmektedir.
Koruma ve kontrol
İntensif yetiştiricilik yapan bir çiftlikte hastalığın insidansının düşürülmesi için çiftlik yönetimin iyileştirilmesi gerekir.
İnce barsaklarda lokal bağışıklık (sIgA yanıtı) sistemik bağışıklıktan daha etkilidir. Evcil memelilerde kolostrum, yenidoğan hayvanların korunmasında hayati öneme sahiptir. Kolostrum kısa sürede ve çok miktarda verilmemelidir.
Kolostrumdaki antikor yoğunluğunu arttırmak için gebe inekler inaktif rotavirus aşıları ile aşılanabilmektedir.
Aşılar çoğu zaman yeni doğanlarda benzer klinik ve patolojiye neden olan enterotoksijenik E. coli suşları ve Coronavirus ile birlikte kombine olarak hazırlanmaktadır.
Genç hayvanlarda iyileşmeyi hızlandırmak için sekonder bakteriyel enfeksiyonlara karşı antibiyotik ve glukoz içeren sıvı-elektrolit uygulamaları dehidrasyonu önlemede yardımcı olmaktadır.
Linkback: http://www.gencveteriner.com/index.php?PHPSESSID=b84f6434eebaa17ed93b21bdc4a23e02&topic=2357.0