GENEL PROTOZOOLOJİ
Protozoonların genel özellikleri
Yeryüzünde yaşayan tek hücreli canlılar; tek hücreli bitkiler (Protophyta) ve tek
hücreli hayvanlar (Protozoa) olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Protozoonlar, küçük ve çoğunluğu mikroskobik canlılardır. Gözle görülebilen çok
nadir örnekleri de vardır. Protozoonlar tek hücreli olmalarına rağmen mükemmel bir vücut
numunesidirler. Genellikle sıvı ortamlarda yaşarlar. Tüm hayat olaylarını bağımsız olarak
yapabilecek bir iç yapıya sahiptirler. Bu nedenle protozoonlar en gelişmiş hücreler olarak
kabul edilirler.
Tek hücrelilerle Metazoalar arasında büyük farklılık vardır. Metazoa’da hücre
grupları dokuları, dokular organları oluşturmuşlardır ve organların görevi belirlidir. Bir
protozoon ise metazoa'daki bütün organların görevlerini hücre içindetoplamış
durumdadır. Protozoonların çoğu serbest tabiatta yaşarsa da, hayatının bir kısmını veya
tamamını canlı bir organizmada geçirenler vardır. Bu parazit protozoonların da bir kısmı
hücre içinde (Theileria, Babesia, Plasmodium v.s.), bir kısmı hücre dışında (Trypanasoma
türleri gibi) yaşar. Bazı parazit protozoon türleri ise organ boşluklarında (Giardia,
Trichomonas, Entamoeba türleri v.s.) bulunurlar.
Bir protozoon, belirli bir stoplazması ve belirli bir nucleusu bulunan bir hücredir.
Aktif hareketlidir. Stotoplazması içerisinde glikojen granülleri bulunur. Sıvı halindeki
maddeleri bünyesine alabildiği gibi, katı besinleri de alabilir. Stoplazma içerisinde hem
organik hem de inorganik maddeler bulunur. Protophyta olarak kabul edilen bakteriler ise,
variasyonları olmakla beraber, genellikle protozoonlardan küçüktürler. Bunların vücut
yapıları homojen olup, hücre zarı ve stoplazmadan ibarettir. Belirli bir nucleusları yoktur
ve kromatin stoplazma içinde dağılmış vaziyettedir. Bakteriler, Glikojen içermez ve ikiye
bölünerek çoğalırlar, protozoonlardan çok fazla ürerler, ototrof beslenirler, Gram + ve
Gram - 'tirler. Protozoonlar ise Gram - 'tir ve heterotrof beslenirler. Diğer bazı biyolojik
farklılıklara rağmen Protophyta ile bazı protozoonlar arasında büyük benzerlik vardır ve
bunların ayırt edilmesi güçtür. Böyle tek hücrelilere, bazı araştırıcılar Protist adını verirler
ve bu canlıları Protistoloji adı altında incelerler. Bazı araştırıcılar ise, bütün protozoonları
fotosentez boyaları ve plastidleri bulunmayan protistler olarak kabul ederler.
Protozoolojinin tarifi, amacı ve önemi
Protozooloji, protozoonların morfolojik ve biyolojik özelliklerini inceleyen bir
bilim dalıdır. İlksel bir bilim dalı olan Protozooloji, patojen ve saprofit bütün protozoonları
inceler. Tıbbi ve Veteriner protozooloji; önemli protozoonların sınıflandırılması, biyolojisi,
oluşturduğu hastalığın semptom ve patojenitesi ile teşhis, tedavi ve korunma metotlarını
inceler.
Protozoolojinin amacı, insan ve hayvan sağlığını korumak, hayvanlarda verim
düşüklüğü ve ekonomik kayıpları önlemek, ayrıca zoonoz protozoonlarla savaşarak genel
sağlık ve hijyene hizmet etmektir. Saprofit protozoonlar, insan ve hayvanlar için yararlı
oldukları halde, parazit olanlar ölümlere ve hayvanlarda ekonomik kayıplara neden olurlar.
Evcil hayvanlarda protozoon hastalıklardan dolayı büyük kayıplar meydana gelmektedir.
Bu hastalıklardan, theileriosis, babesiosis ve trypanasomiasis enfeksiyonları hasta hayvanların et, süt verimlerini düşürmekte ve bir kısmının da ölümüne neden olmaktadır.
Kuzu, buzağı ve piliçlerde ölümlere neden olan coccidiosis de Veteriner hekimlikte
önemli bir hastalıktır. Yine insanlarda protozoonlardan ileri gelen hastalıklar zararlı
etkiler yapar ve bazıları ölüme neden olabilir. Örneğin Amipli dizanteri sıcak iklim
bölgelerinde çok yaygındır, bu hastalıkta parazit karaciğere kadar ilerleyip zararlı etkiler
yapar. Yine insanlarda Trypanasoma türlerinin neden olduğu uyku hastalığı, Afrika
ülkelerinde ölüm saçmaktadır. Bir diğer protozoon hastalığı olan insan malaryası dünyada
yaygın olarak görülmekte olup, insanların ölümüne yol açmaktadır. Bunların yanında bir
zoonoz olan toxoplasmosis de önemli protozoer hastalıklardandır.
Protozoonların varlığı ilk merceğin ve mikroskobun keşfine kadar bilinmiyordu.
XVII. yüzyılda Antoni Van Leevenhoock 270 kez büyüten mercek sayesinde ilk kez tek
hücrelileri görmüş ve gözlemlerini yayınlamıştır. Günümüzde 50.000 kadar protozoon türü
bilinmektedir.
Linkback: http://www.gencveteriner.com/index.php?PHPSESSID=c2ccca1e70dcb07e6c0e637f68d49845&topic=1721.0
Beşeri hekimlik insan içinse Veteriner Hekimlik insanlık içindir.
Denilebilir ki insan hekimliği veteriner' in yanında okyanusa karşı iç deniz gibidir... 'İsmet İnönü - 1943'
Bilgi, paylaşıldıkça çoğalır.
Kör bir kurşun kalem dahi, keskin bir hafızadan daha iyidir.
https://vetrehberi.com