VİRAL ENFEKSİYONLARDA PATOGENEZ
Viruslar konağa çeşitli yollardan girdikten sonra belirli organ ve dokularda üreyerek enfeksiyon oluştururlar.
Ancak bir virusun bir konakta hastalık oluşturmasını belirleyen bazı faktörler vardır. (Koch postulatları)
Enfeksiyöz olmalıdır.
Üreyeceği hücrelere ulaşmalıdır.
Az sayıdaki hücrede meydana gelen çoğalmayı takiben diğer organ ve hücrelere ulaşabilmelidir.
Virus, patojen bir özelliğe sahip olmalıdır.
Belirli bir virulensi bulunmalıdır (Virulens hücrede oluşturduğu etki olarak değerlendirilmemelidir).
Konağın viral enfeksiyona immun cevabı
PATOJENİTE
Bir virusun konağı enfekte ederek, belirli hücrelerde çoğalıp, hastalık belirtilerini ortaya çıkartma yeteneğidir.
VİRULANS
Bir virusun patojenitesinin derecesini ifade etmektedir. Konak doku hücrelerinin virus tarafından etkilenme derecesidir.
Eğer bir virus diğerine göre daha ağır bir klinik belirtiye neden oluyorsa virulan olarak adlandırılır.
HASTALIK-ENFEKSİYON
Herhangi bir etkenin patogenezi doğrultusunda oluşturduğu belirtilere-sonuçlara “Hastalık” denir.
Herhangi bir etkenin organizmaya sadece herhangi bir yoldan girmesine “Enfeksiyon” denir.
VİRUSLARIN KONAĞA GİRİŞ DÖNEMLERİ
1. Prenatal Enfeksiyon (Vertikal Enfeksiyon)
a. Enfekte hücreler ile (zona pellucida üzerinden)
b. İntrauterin (Transplasentar enfeksiyon)
2. Perinatal Enfeksiyon
3. Postnatal Enfeksiyon (Horizontal Enfeksiyon)
İmmuntolerans: Konağın bazı antijenik yapılara gösterdiği yanıtsızlık,
İmmunkompetens: Konağın immun yanıt oluşturma yeteneğinin bulunması,
İmmunkomprenis: Konağın immun yanıt oluşturma yeteneğinin baskılanması.
VİRUSLARIN KONAĞA GİRİŞ YOLLARI
Solunum yolu
Oral yol (Ağız ve sindirim yolu)
Deri (Enjeksiyon, arthropod ısırığı, hayvan ısırığı, mekanik travma)
Konjunktival
Transfüzyon (Parenteral Bulaşma)
Ürogenital yol (Venereal Bulaşma)
Plasenta yolu (Transplasental Bulaşma)
LOKAL ENFEKSİYON
Lokal Enfeksiyon (Rhinoviruslar, Rotaviruslar)
1- IgA tipi salgısal antikorlar asıl immun cevabı oluşturur.
2- Enfeksiyon sık sık tekrarlanır.
3- İnkubasyon dönemi kısadır.
GENERALİZE-SİSTEMİK ENFEKSİYON
Generalize Enfeksiyon (Şap, Sığır vebası):
1- Virusun ilk ürediği bölgede hastalığa
özgül olmayan ve prodromal belirtiler adı
verilen semptomlar ortaya çıkar.
2- Virus hedef organda üredikten sonra
hastalık belirtileri ortaya çıkar.
3- Virusa özgül olarak gelişen immun yanıtta
IgG ve IgM antikorları yüksek düzeyde
şekillenir. (Hücresel ve Humoral Yanıt)
4- İnkubasyon dönemi uzundur.
VİRUSLARIN ENFEKSİYON AŞAMASINDAKİ YAYILMA ŞEKİLLERİ
Lokal Yayılma: Virus konağa giriş yerinde çoğalma gösterir (Rhinovirus).
Primer Hematojen Yayılma: Viruslar direkt olarak kan dolaşımına girer ve kan yoluyla hedef organa taşınırlar (HIV).
Sekonder Hematojen Yayılma: Virusun giriş ve çoğalma yeri mukozal yüzeylerdir. Buradaki primer üremeyi takiben virus lenfatik yolla kana geçer ve oradan hedef organa taşınır (Şap).
Nöyral Yayılım: Bazı viruslar periferik dokulardan girdikten sonra MSS’ne ulaşır (Kuduz).
İNKUBASYON DÖNEMİ
Virusun konağa ilk girişinden hastalığa özgül ilk belirtilerin saptanmasına kadar geçen süreye “İnkubasyon Dönemi” denir.
KLİNİK BELİRTİLİ VE BELİRTİSİZ ENFEKSİYONLAR
Bir virusun organizmaya girip çoğalması sonucunda hastalık belirtileri ortaya çıkabilir veya bu çoğalmaya ve özgül immun cevap oluşmasına rağmen herhangi bir hastalık belirtisi saptanamayabilir.
Klinik belirtilerin varlığına göre viral enfeksiyonlar 2 gruba ayrılır:
1- Belirtisiz – Subklinik - İnapparent Enfeksiyonlar
(Konağın fizyolojik durumu, yaş ve virus tipi etkilidir)
2- Belirtili – Klinik – Apparent Enfeksiyonlar
BELİRTİLİ ENFEKSİYONLAR
Bu enfeksiyonlar 2 grupta toplanabilir;
1- Akut Enfeksiyon
2- Persiste Enfeksiyonlar
Kronik enfeksiyon
Latent enfeksiyon
Tolare enfeksiyon
Slow (Yavaş) virus enfeksiyonları
AKUT ENFEKSİYON
Virus çoğalması ve hastalığa ait belirtilerin ortaya çıkmasından sonra konağın immun sistemi hastalık belirtilerinin gerilemesine neden olur. Virus konaktan temizlenmiş ve özgül bağışıklık meydana gelmiştir.
Bazı akut enfeksiyonlardan sonra kronik virus enfeksiyonu gibi geç komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir (Distemper).
KRONİK ENFEKSİYON
Bazı viruslar çok uzun bir inkubasyon döneminden sonra (yıllar) genellikle öldürücü olan hastalık belirtilerini ortaya çıkarırlar. Bu tür enfeksiyonlara “Kronik Enfeksiyon (Yavaş İlerleyen Viral Enfeksiyonlar)” denir.
Kronik enfeksiyonlarda virusun organizmada yıllarca çoğalmasına rağmen hastalık belirtileri çok geç ortaya çıkar (Sığır Löykozu).
LATENT ENFEKSİYON
Akut bir enfeksiyon döneminden sonra, bazı viruslar oluşan immun cevaba rağmen konaktan tamamıyla temizlenemezler. Bu viruslar konağın bazı hücrelerinde yerleşerek hayat boyu herhangi bir hastalık belirtisi oluşturmadan kalabilirler.
Belirli hücrelerde latent olarak yerleşen viruslar zaman zaman çeşitli faktörlerin etkisiyle aktive olup hastalık belirtisi oluştururlar. Ancak latent durumları tekrar devam eder (Herpesvirus).
TOLARE ENFEKSİYON
Virus, anneyi gebeliğin 1/3’ lük ilk devresinde enfekte ederse, doğumdan sonra yavru devamlı virus saçıcısı olur. Yavru, antikor negatif-virus pozitiftir (Pestivirus).
SLOW (YAVAŞ) ENFEKSİYON
Uzun bir inkubasyon süresinden sonra MSS bozuklukları ile karakterize enfeksiyonlardır (BSE, Scrapie).
PERSİSTE ENFEKSİYONLARIN ÖNEMLERİ
1- Virus saçıcısı olmaları nedeniyle epidemiyolojik ve ekonomik önemleri vardır.
2- Reaktive olup akut enfeksiyon tablosu oluştururlar.
3- İmmunpatolojik hastalıklara yol açarlar.
4- Neoplazmalar (Tümoral oluşumlar) neden olurlar.
Linkback: http://www.gencveteriner.com/viral-enfeksiyonlarda-patogenez-t183.0.html